سر یکی از آسیب پذیر ترین قسمتهای بدن نسبت به حادثه است.حوادث مربوط به سر اغلب شامل آسیب به پوست سر و ابروهاست که به تخریب فولیکولهای مو در آه نواحی می انجامد.نواحی آسیب دیده اغلب بعد از بهبود بدون مو(طاس)هستند.یکی از علل شایع آسیب به پوست سر تصادفات با اتومبیل است.فلزات نوک تیز و شیشه نیز می توانند منجر به آسیبهایی شوند که هنگام بهبود با جای زخم وسیعی همراه هستند.برخی افراد در دوران کودکی بر اثر حوادث مختلف در ناحیه پوست سر دچار آسیب شده و محل زخم(جوشگاه)ناشی از این آسیب را برای باقیمانده عمر خود بهمراه دارند.علل دیگر آسیبهای فیزیکی به پوست سر عبارتند از:حوادث ورزشی،حوادث صنعتی و خشونتهای فیزیکی فردی.
سوختگیها می توانند باعث جای زخمهای عمیق و وسیع گردند.سوختگیهای حرارتی ممکن است از طریق نزدیکی مستقیم با آتش،تماس با اجسام داغ مثل فلز ویا سوختگی با آب داغ یا دیگر مایعات ایجاد شوند.سوختگیهای شیمیایی از راه تماس با پوست سر با مواد مخرب بافت نظیر اسیدها یا قلیاهای صنعتی و یا محلولهای پاک کننده بوجودمی آیند. سوختگیهای ناشی از تشعشع از برخورد با مقادیر زیاد تشعشعات یونیزه کننده اشعه های ایکس یا گاما ایجاد می شوند.
تعدادی از بیماریهای التهابی می توانند به پوست سر آسیب رسانده و زخم هایی با وسعت کم یا زیاد بر جای گذارند.این بیماریهای التهابی شامل لوپوس اریتماتوس دیسکی شکل،لیکن پلان وشکل های شدید پسوریازیس می باشند.
همانطور که می دانید جوش می تواند در نواحی صورت،سینه،پشت ایجاد شود.موارد التهابی و عفونی که شبیه جوشهای غده ای شکل به نظر می رسند ممکن است بافتی بدون مو وبا جای زخم را بعد از بهبود باقی گذارند.
هر گونه عمل جراحی نیز ممکن است محل زخمی از خود بر جای گذارد که به آن اسکار جراحی نیز می گویند. نظیر هر نوع جراحی اعصاب که نیاز به ورود به جمجمه داشته باشد.انواع جراحی های زیبایی برای برداشت نقایص صورت نیز ممکن است به دلیل کشیدگی بافت به سمت عقب منجر به عقب نشینی مو در نواحی گیجگاهی شود.
گاهی اوقات محل زخم می تواند توسط خود فرد ایجاد شود مثل طاسی زخمهای ناشی از بستن(دسته کردن)سفت موها ویا تریکوتیلومانیا(دستکار ی غیر ارادی ومرضی موها).
آسیب به پوست سر وایجاد زخم،فولیکولهای مو را از بین می برد.مو در شرایط طبیعی در پوست محل زخم که در آن فولیکولها از بین رفته اند رشد نمی کند.
اگر جای زخمهای پوست سر کوچک باشند ممکن است هیچ مشکلی از لحاظ زیبایی ظاهری ایجاد نشود.در اکثر موارد این اشخاص می توانند از مدل دهی مو برای مخفی سازی زخم ها در ظاهر استفاده نمایند.گرچه اندازه و موقعیت برخی زخم ها استتار آنها را با مدل مو غیر ممکن می سازد.
آیا ترمیم مو یک گزینه قابل بررسی برای جوشگاه(اسکار)زخم های پوست سر به شمار می آید؟
جواب در اکثر موارد مثبت است.روش ترمیم مو معمولا پیوند مو می باشد.پزشکان متخصص پیوند مو که دارای تجربه ومهارت کافی می باشند در پیوند مو به محلهای زخم واقع در پوست سر بسیار موفق عمل می کنند.گاهی اوقات اندازه نواحی جای زخم با برش و ترمیم محل جراحی قابل کاهش است ونواحی کوچکتر به جا مانده با انجام پیوند مو درمان می شود این گزینه ای است که قبل از انجام آن بیمار و پزشک بایستی در مورد جزئیات آن بحث کنند.کشیدن پوست سر (جایگزینی بافت پوستی جدید)در پوست سر و کاهش مساحت پوست از دیگر راههای جراحی جایگزین هستند که قابل بررسی می باشند.
زمانی که ناحیه جای زخم بزرگ بوده وقابل کاهش اندازه برای پیوند بافت نباشد این روش ها می تواند گزینه های درمان انتخابی باشند.در یک ناحیه جای زخم بزرگ ممکن است ترکیبی از اعمال جراحی ترمیم مو استفاده شوند.مثلا یک فلپ پوست سر یا گسترش پوست بعلاوه پیوند مو برای پر کردن محل به اندازه مورد نیاز بکار می رود.
پیوند مو در محل جوشگاه پوست سر نیازمند آزمایش دقیق پوست سر وبررسی عوامل متعددی است که می تواند بر انجام ونتیجه جراحی پیوند مو اثر گذار باشند.این عوامل عبارتند از :
1-بیماریهای التهابی مزمن پوست نظیر لوپوس اریتماتوس،لیکن پلان یا سفتی منطقه ای پوست که ممکن است سبب ایجاد مناطقی طاس و دارای زخم گردند.اکثرپزشکان در شرایطی که بیماری فعال است پیوند مو را پیشنهاد نمیکنند.قبل از انجام پیوند مو حداقل دو سال عدم فعالیت این بیماری ها بایستی اثبات گردد.
2-خونرسانی پوست سر در نواحی جای زخم:خونرسانی ناقص و محدود به دلیل عروق خونی آسیب دیده و ازبین رفته ممکن است جراحی ترمیم مو را مشکل و یا حتی غیر قابل انجام نماید.فولیکولهای مو برای زنده ماندن و فعالیت نیاز به خونرسانی دارند.اگر خونرسانی ناکافی باشد فولیکولهای موی پیوندی خواهند مرد و یا قادر نخواهند بود به اندازه کافی فعالیت نمایند.
پزشک متخصص پیوند مو ممکن است به طرق ذیل خونرسانی را ارزیابی کند.
الف-استفادا از تکنیکهای گوناگون برای تعیین مسیرها و وضعیت حیاتی عروق خونی درنواحی پوست سر که قرار است تحت پیوند مو قرار گیرد.
ب-انجام پیوند های آزمایشی کوچک در ناحیه قبل از انجام یک عمل بزرگتر.
3-ضخامت پوست سر در ناحیه ای که قرار است تحت جراحی پیوند مو قرار گیرد:انواع جای زخمهای متفاوت ویژگیهای گوناگونی را باتوجه به ضخامت و شکنندگی نشان میدهند.بافت های زخم بسیار ضخیم(هیپرتروفیک)ممکن است دسترسی به عروق زیر دست را محدود سازند.بافتای بسیار نازک(آتروفیک)ممکن است بسیارنازکتر از آن باشند که فولیکولهای پیوندی را دربرگیرند.
اقدامات تکنیکی برای برخورد بافت زخمها خواه هیپرتروفیک یا آتروفیک دردسترس می باشند اما پزشک متخصص پیوند مو باید مطمئن باشد که این اقدامان نتایج خوبی دربرخواهند داشت.
4-ترمیم جای جراحی قبلی :شخصی که ترمیم جای جراحی را پس از آسیب پوست سر داشته باشد و یا پس از ترمیم محل جراحی اعصاب ممکن است ترمییم صفحه فلزی(پلیت)را در زیر بافت زخم خود داشته باشد.این صفحه ممکن است با جراحی پیوند مو دچار نقص شود و یا کانونی برای عفونت بعداز عمل گردد.پزشک متخصص پیوند موممکن است بخواهد که توضیحات ثبت شده راجع به ترمیم جای جراحی قبلی را ببیند و یا ممکن است بخواهد درباره این موضوع با جراح ترمیم کننده صحبت کند در هر حال وجود چنین وسیله ای الزاما ترمیم مو را ناممکن نمیسازد.این یک مشکل بلقوه است که باید در طراحی پیوند مو موردبررسی قرار گیرد.بعد از همه آزمایشات ضروری و آزمایشات جسمانی پیوند موی پوست سر آسیب دیده قابل انجام است و نتیجه موفقیت آمیزی در بر خواهد داشت این یک واقعیت محتمل است که پیوند موی طبیعی نتواند و یا نبایستی انجام شود.در موارد عدم امکان موی طبیعی پزشک متخصص پیوند مو میتواند با بیمار در مورد پروتزهای مو نظیر موی سنتیک برای پوشش پوست سر آسیب دیده صحبت نماید.
تهیه و تنظیم:
دکتر حمیدرضا کهنموئی:دارای گواهی نامه پیوند موی طبیعی از آمریکا و فرانسه