دوتاستراید دارویی جدید در درمان ریزش مو

   هورمونی به نام دی هیدروتستوسترون ( DHT ) که از هورمون تستوسترون ساخته می شود عامل دو بیماری شایع در مردان می باشد ؛
1-بزرگی خوش خیم پروستات (إBPH)
2-ریزش مو با الگوی مردانه (MPHL)
هر دو این بیماریها به طور موفقیت آمیزی با دارویی که سبب کاهش میزان DHT در دسترس برای ارگان های فوق الذکر می گردد قابل درمان می باشد . این دارو فعالیت آنزیمی به نام ۵ آلفا ردوکتاز را که سبب تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون می گردد مهار می نماید . این دارو که فیناستراید نامیده می شود دارای تأییدیه سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) بوده و سالهاست که مورد استفاده قرار می گیرد . داروی مذکور با نام تجاری پروشیا (Propecia) در درمان ریزش مو با الگوی مردانه و نام تجاری پروسکار(Proscar) در درمان بزرگی خوش خیم پروستات مورد استفاده قرار می گیرد . دوز فیناستراید در هریک از این دو مورد متفاوت است .
انزیم 5 القاردوکتاز دارای 2شکل (تیپ) است.فیناستراید به عنوان مهار کننده آنزیم ۵ آلفا رودکتاز تیپ دوم شناخته شده است . به عبارتی دیگر فیناستراید سبب توقف فعالیت تیپ دوم آنزیم مذکور می گردد.
دوتاستراید ( Dutasteride ) به عنوان دارویی که در حال حاضر تحت بررسی می باشد فعالیت هر دو فرم آنزیم یعنی تیپ I و تیپ II آنزیم ۵ آلفا رودوکتاز را مهار می نماید . داروی دوتاستراید به تازگی توسط FDA به منظور درمان طبی بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) و تحت نام تجاری (Avodart) مورد تأیید قرار گرفته است .
مهار هر دو تیپ I,II آنزیم فوق توسط دوتاستراید سبب افزایش تأثیر این دارو در درمان ریزش مو با الگوی مردانه می گردد . مؤثرترین دوز این دارو در درمان MPHL چندین برابر بیشتر از دوز لازم از آن برای درمانBPHکه در داروی Avodart وجود دارد گزارش شده است .
تیپ II آنزیم در پوست فرم غالب آن است که در فولیکول های مو یافت می شود . در حالی که تیپ I آن فرم پیش غالب (Predominant) آنزیم می باشد که در غدد چربی و عرق وجود دارد . نقش تیپ I در ایجاد ریزش مو با الگوی مردانه هنوز به طور واضحی مشخص نیست در حالیکه نقش تیپ II در MPHL مشخص گردیده است .
لازم به ذکر است داروهای مهار کننده آنزیم ۵ آلفارودکتاز از هر نوع که باشند به هیچ وجه به منظور درمان ریزش مو خانمهای حامله و نیز زنانی که در سنین باروری می باشند به کار نمی روند که علت آن دلیل اثرات سوء احتمالی این دارو ها بر روی مراحل نمو جنسی در جنین پسر می باشد . این در حالی است که مینوکسیدیل (با نام تجاریRogaine) با دارا بودن تأییدیه FDA به شکل موضعی و با اطمینان می تواند هم در آقایان و هم در خانم ها تجویز گردد.
نقش ۵ آلفا دی هیدروتستوسترونDHT در بزرگی خوش خیم پروستات( BPH) و ریزش مو با الگوی مردانه(MPHL):
الف) DHT و بزرگی خوش خیم پروستات :
مهمترین دلیل ایجاد بزرگی خوش خیم پروستات BPH افزایش سن می باشد . به طوری که بزرگی پروستات در میان مردان بزرگسال شایع است . بزرگی پروستات می تواند اساس هورمونی داشته باشد چرا که رشد و نمو پروستات تحت تأثیر هورمون ۵ آلفا دی هیدرو تستوسترون صورت می پذیرد که خود بر اثر فعالیت آنزیم ۵ آلفا ردوکتاز ازتستوسترون مشتق می گردد .
ب)DHT و ریزش مو با الگوی مردانه :
وجود سطوح بالایی از ۵ آلفا ردوکتاز (تیپ II) و ۵ آلفا دی هیدروتستوسترون در فولیکول های مو در افراد مبتلا به ریزش مو با الگوی مردانه (MPHL) دیده می شود .
MPHL در مردان سبب ایجاد الگوی مشابهی از ریزش مو می گردد که طیفی مابین عقب نشینی مو در شقیقه ها تا طاسی بخش وسیعی از پوست سر را شامل می گردد .
ریزش موی همراه به سطوح بالای ۵ آلفاDHT در خانم ها نیز اتفاق می افتد ولی الگوی آن متفاوت از نوعی است که در مردان دیده می شود .
وقوع طاسی همراه با میزان بالای 5 آلفاDHT در فولیکول های مو ناشی از تأثیر DHT بر روی چرخه رشد فولیکول های مو واقع در پوست سر می باشد به نحوی که سطوح افزایش یافتهDHTدر فولیکولهای مو سبب اختلال و قطع چرخه طبیعی رشد مو و تبدیل مو های جدید به مو های کرکی قبل از رشد کامل (پدیدهMiniaturization) می گردند .
نگاهی به آینده درمان طبی ریزش مو با الگوی مردانه(MPHL)
پیشرفت روزافزون علم داروسازی در ساخت و تولید انواع دارو های مهار کننده ۵ آلفا ردوکتاز موفقیت بیش از پیش این دارو ها در درمان MPHL را به دنبال خواهد داشت . معاینه دقیق و تشخیص صحیح توسط متخصصین پیوند مو همراه با تجویز به موقع داروهای مذکور نتایج بسیار مطلوبتری را برای بیماران در پی خواهد داشت .در حالی که دو تاستراید در حال حاضر در بعضی کشورها برای درمان MPHL به کار می رود این دارو هنوز توسط FDAبه منظور استفاده در این بیماری در داخل ایالات متحده مورد تأیید قرار نگرفته و بدین منظور تحت بررسی و آزمایشات بالینی قرار دارد و محققین نتایج موفقیت آمیزی را در این زمینه گزارش نموده اند که در ژورنال آکادمی در ماتولوژی آمریکا به چاپ رسیده است .
نکته مهم که در اینجا حائز اهمیت است این که داروهایی با اصطلاح (Off Label) ممکن است بنا به صلاحدید پزشکان به بیماران تجویز گردند
(Off Label) اصطلاحی است که در مورد داروهایی به کار می رود که هنوز کاربردشان در ارتباط با بیماری به تأیید FDA و یا سایر مراجع ذیصلاح در هریک از کشورها نرسیده است . داروی دوتاستراید با توجه به اینکه در حال حاضر فاقد FDA به منظور استفاده در درمان MPHL می باشد از این دسته دارو هاست که فقط توسط متخصصین با تجربه پیوند مو آن هم پس از انجام معاینات کامل و نیز اقدامات تشخیصی لازم و با رعایت احتیاط تجویز می گردد . کاربرد داروهای Off Label مستلزم دارا بودن دانش کافی و آگاهی کامل از عوارض جانبی ناخواسته توسط آنها دارد .